Η ιστορία της οικογένειας Παπανδρέου θα μπορούσε να έχει γραφεί από τον Σοφοκλή, σημειώνουν οι New York Times σε εκτενές άρθρο τους για την ελληνική κρίση την οποία προσπαθούν να ερμηνεύσουν μέσα από ένα συγκριτικό "ψυχογράφημα" Γιώργου και Ανδρέα Παπανδρέου.Τι ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου,
διερωτάται ο συντάκτης. Ενας φλογερός σοσιαλιστής που χρησιμοποίησε το δημόσιο χρήμα για να διευρύνει την μεσαία ελληνική τάξη και να τονώσει την περηφάνεια και την αυτοπεποίθηση των Ελλήνων; Ή ένας επιρρεπής στα σκάνδαλα δημαγωγός, η αντίληψή του οποίου για το ελληνικό κράτος ως ανεξάντλητη δεξαμενή παροχής εργασίας εξηγεί και την σχεδόν χρεοκοπημένη κατάσταση της σημερινής Ελλάδας;
Είναι αρκετά περίεργο αλλά η Αθήνα δεν έχει σήμερα ούτε ένα μνημείο που να θυμίζει τον Ανδρέα Παπανδρέου. Και μία από τις λίγες φορές που ο γιος του Γιώργος ανέφερε το όνομα του πατέρα του δημοσίως, ήταν για να υπομνήσει μια προειδοποίηση του Ανδρέα ρηθείσα στις αρχές της δεκαετίας του 1990: "Η θα εξαφανίσουμε το χρέος ή το χρέος θα αφανίσει τη χώρα".
Ηταν πάντως η κεντροδεξιά παράταξη της Νέας Δημοκρατίας, και όχι οι Σοσιαλιστές, που ενεπλάκησαν στην τελευταία δημοσιονομική κατάχρηση, η οποία και κορυφώθηκε το 2008 - 2009 με την αποκάλυψη ότι η Νέα Δημοκρατία είχε αποκρύψει το πραγματικό μέγεθος των ελληνικών χρεών. Η αποκάλυψη που συνέτεινε στην άνοδο Γιώργου και ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, πυροδότησε και την τρέχουσα κρίση χρέους στην Ευρώπη.
Ελάχιστη διαφωνία υπάρχει όμως ότι το όργιο δανεισμού ξεκίνησε επί Ανδρέα.
Νίκος Παπανδρέου: Ο Γιώργος μου είχε πει ότι δεν ήθελε να γίνει πρωθυπουργός
Ο Νίκος Παπανδρέου ανακαλεί, κουνώντας το κεφάλι του, εκείνες τις μέρες του "λαού στην εξουσία" όταν ακόμα και υδραυλικοί ανέλαβαν κυβερνητικά πόστα και όταν οι μαθητές ενθαρρύνονταν να διορίζουν τους καθηγητές τους.
"Ναι το χρέος διογκώθηκε, υπήρξε όμως όφελος", λέει ο Νίκος Παπανδρέου που γράφει συχνά για τον πατέρα του και την οικογένεια Παπανδρέου. "Δημιουργήθηκαν νοσοκομεία και σύστημα υγείας για όλους. Ο λαός ανάσανε και οικονομικά, ήλπισε".
Στη σημερινή Αθήνα πάντως, δύσκολα θα βρεις κάποιον που να μην ψέγει τον Ανδρέα για τα σημερινά δεινά, υπογραμμίζει ο συντάκτηςτου άρθρου.
"Ο Ανδρέας Παπανδρέου", καταθέτει ο Ιάσων Μανωλόπουλος, διευθυντής εταιρίας hedge fund και συγγραφέας ενός βιβλίου για την οικονομική κατάρρευση Ελλάδας "διέφθειρε την ελληνική ψυχή και προσέδωσε στους Ελληνες μια κουλτούρα δικαιωμάτων βασισμένη στο προνόμιο της... φυσικής ύπαρξης και όχι της ικανότητάς τους να δουλέψουν και να αναλάβουν ρίσκα".
Στα γραπτά του, ο Νίκος Παπανδρέου περιγράφει τη ζωή του πατέρα του να κυριαρχείται από συγκρούσεις και πάθη αλλά πάνω απ΄όλα από την μοναδική ικανότητα να πιάνει το σφυγμό του ελληνικού λαού.
Ο Γιώργος δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετικός. Με έναν χαρακτήρα που είναι πιο συνεσταλμένος και χωρίς την εκρηκτική φιλοδοξία του πατέρα του: "Μου είχε πει πολλές φορές ότι δεν ήθελε να γίνει πρωθυπουργός", λέει ο Νίκος.
"Ο Γιώργος αναζητεί τη συναίνεση εκεί που ο πατέρας του θα γύρευε συγκρούσεις. Αν θέλουμε να το δούμε ψυχαναλυτικά, παιδιά που τους έλειψε ο πατέρας τους θέλουν να είναι αρεστά, και το να θες να είσαι αρεστός, σημαίνει ότι δεν θέλεις συγκρούσεις. Και αν δεν θέλεις συγκρούσεις, δεν μπορείς να δίνεις διαταγές".
Ωστόσο, λέει ο Νίκος, ο αδερφός του μπορεί να κάνει αυτά που η Ελλάδα χρειάζεται.
Η εφημερίδα φιλοξενείς επίσης τις εκτιμήσεις της Λούκας Κατσέλη: "Ο Ανδρέας έπιανε τη λαϊκή διάθεση. Εδινε την εντύπωση ότι στην εξουσία βρισκόταν ένας άνθρωπος του λαού. (...) Τώρα υπάρχει η αίσθηση ότι έχουμε αποκοπεί από από τους ψηφοφόρους μας και την κοινωνία. Οτι δεν μπορούμε να εξηγήσουμε στον κόσμο τι κάνουμε. (...)
Το κράτος κατέλαβε κάθε γωνιά της επικράτειας
Δεν θυμούνται όμως την περίδοδο Παπανδρέου με την ίδια συμπάθεια. Ενας από αυτούς είναι ο Θόδωρος Στάθης, στενός συνεργάτης του Ανδρέα το '60 και μέλος των κυβερνήσεών του τις δεκαετίες 1980 και 1990.
Ο Θ. Στάθης ανακαλεί τις μέρες της υπερβολής του 1980, όταν οι ελάχιστοι μισθοί σχεδόν διπλασιάστηκαν και το κράτος απλώθηκε σχεδόν σε κάθε γωνιά της ελληνικής κοινωνίας.
"Ο Ανδρέας ήθελε να χτίσει ένα κράτος με καλύτερους μισθούς και υπηρεσίες, τελικά όμως τα λεφτά πήγαν στη γραφειοκρατία και όχι στον λαό", λέει ο κ. Στάθης και προσθέτει: "Στην πραγματικότητα κτίσαμε ένα τόσο μεγάλο κράτος που έπρεπε συνεχώς να δανειζόμαστε μόνο και μόνο για να καλύπτουμε τα έξοδά του. Επρόκειτο περί τρομερού λάθους".
Πες το με ειλικρίνεια
Πέρυσι ο κ. Στάθης επισκέφθηκε το Καστρί για μια ομιλία με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Ανδρέα. Δηλώνει ότι είπε στον Γ. Παπανδρέου ότι εάν εξηγήσει με απλή αλλά ξεκάθαρη γλώσσα ότι το κράτος δεν αντέχει πλέον να απασχολεί τόσους πολλούς, ο κόσμος θα το καταλάβει. "Δεν μπορείς να θυσιάσεις την πλειονότητα των εργαζομένων εκτός δημοσίου προκειμένου να διατηρήσουν τις δουλειές του οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο".
Ο Γιώργος έχασε χρόνο
Το 1993 όταν τα κρατικά ταμεία είχαν στερέψει ο Παπανδρέου διένυε την τρίτη του θητεία. Είχε αρχίσει να αποδέχεται ότι το κράτος δεν μπορεί να ζήσει με δανεικά. Αυτή είναι μία παραδοχή στην οποία ο σημερινός πρωθυπουργός άργησε πολύ να προσχωρήσει.
Ο Γιώργος είναι έντιμος και ηθικός άνθωπος. Έχασε χρόνο όμως. Ο Ανδρέας θα το είχε διαβλέψει νωρίτερα και θα είχε κινηθεί γρηγορότερα παίρνοντας τολμηρότερα μέτρα