Στοιχεία έρευνας του ΕΘΙΑΓΕ - Στις κατηγορίες κινδύνου περιλαμβάνονται 122 είδη πουλιών στη χώρα μας, αναφέρει στην ΕΡΕΥΝΑ ο Δρ. Σάββας ΚαζαντζίδηςΗ καταστροφή και η ρύπανση των υγροτόπων, κυρίως από υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων,
επηρεάζει τους πληθυσμούς παρυδάτιων και υδρόβιων πουλιών
Η Ελλάδα, παρά τη μικρή της έκταση, διαθέτει μεγάλη ποικιλία πουλιών και συνολικά μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 442 είδη. Ο λόγος είναι η μεγάλη ποικιλία βιοτόπων όπως ακτές, υγρότοποι, αγροτικές περιοχές, δάση κ.λπ. οι περισσότεροι από τους οποίους εξακολουθούν να διατηρούν σε ικανοποιητικό βαθμό τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, τουλάχιστον 122 είδη πουλιών περιλαμβάνονται σε κάποια από τις κατηγορίες κινδύνου. Πρόκειται για στοιχεία του Δρ. Σάββα Καζαντζίδη, Αναπληρωτή Ερευνητή στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΘΙΑΓΕ, που παρουσιάζει σήμερα στην ΕΡΕΥΝΑ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, όπως προκύπτει από το Κόκκινο Βιβλίο για τα Απειλούμενα Ζώα της Ελλάδας, τουλάχιστον 242 είδη πουλιών αναπαράγονται τακτικά στη χώρα μας, 76 έρχονται κατά το χειμώνα, 29 είναι παρόντα κατά τη μετανάστευση ενώ ένα είναι εξαφανισμένο.
Επίσης, έχουν καταγραφεί από μία μέχρι μερικές δεκάδες φορές, τουλάχιστον 91 ασιατικά ή βορειοευρωπαϊκά είδη των οποίων η ζωογεωγραφική κατανομή φθάνει μέχρι τα βόρεια ή τα ανατολικά σύνορά μας ενώ επιπλέον τρία είδη χαρακτηρίστηκαν «απροσδιόριστα».
Ποιοι φταίνε;
Τι φταίει όμως; Σύμφωνα με τον ίδιο, η εντατικοποίηση της γεωργίας με τις εκτεταμένες μονοκαλλιέργειες και την αλόγιστη χρήση γεωργικών φαρμάκων είχε σοβαρές επιπτώσεις στους πληθυσμούς πολλών ειδών που ζουν σε αγροτικά οικοσυστήματα.
Στα δάση, οι πληθυσμοί ορισμένων ειδών φθίνουν και η κατανομή τους περιορίζεται εξαιτίας του κατακερματισμού των δασών, των συνεχών πυρκαγιών αλλά και της διαχείρισης που συχνά παραβλέπει τις αρχές της αειφορίας.
Η καταστροφή και η ρύπανση των υγροτόπων, κυρίως από υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων, επηρεάζει τους πληθυσμούς παρυδάτιων και υδρόβιων πουλιών.
Επίσης, η όχληση, ιδιαίτερα στους μικρούς υγροτόπους, τους αποκλείει από πολλά είδη πουλιών. Επίσης, το παράνομο εμπόριο και το παράνομο κυνήγι βρίσκονται υψηλά στον κατάλογο των απειλών των πληθυσμών των πουλιών, σύμφωνα με τον ίδιο.
Όσον αφορά στην προστασία τους η κυριότερη νομοθεσία που αφορά στην προστασία των πουλιών είναι η Κοινοτική Οδηγία 79/409 (για την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους) και όπως αυτή μεταφέρθηκε στην ελληνική νομοθεσία (ΦΕΚ 1495/6-9-2010). Επίσης, υπάρχει η νομοθεσία για τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας και σύντομα αναμένεται η ρύθμιση για τη βιοποικιλότητα.
Η εφαρμογή τους θα συμβάλλει κατά πολύ στην προστασία των πουλιών. Όμως, το νομικό πλέγμα για την προστασία των πουλιών, όπως και της βιοποικιλότητας γενικότερα, πρέπει να συμπληρωθεί με δράσεις τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο ώστε να είναι αποτελεσματικό. Επιστημονικοί, ερευνητικοί φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν σημαντικό ρόλο και μοναδική ευκαιρία για έρευνα και συμμετοχή σε δράση.
Βιοποικιλότητα
Ο όρος Βιοποικιλότητα ή βιολογική ποικιλότητα αναφέρεται, επισημαίνει ο κ. Δρ. Καζαντζίδης, στην ποικιλία των ζωντανών οργανισμών στη Γη και των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Περιλαμβάνει διάφορα επίπεδα που το ένα συνδέεται με το άλλο. Το πρώτο επίπεδο είναι η γενετική ποικιλότητα. Το επόμενο είναι της ποικιλότητας των βιολογικών ειδών. Ακολουθούν αυτό της ποικιλίας των οικοσυστημάτων και των τοπίων.
Η βιοποικιλότητα, τονίζει στη συνέχεια ο κ. Καζαντζίδης, τα τελευταία χρόνια απειλείται όλο και περισσότερο. Ο ρυθμός εξαφάνισης των ειδών έχει αυξηθεί όσο ποτέ άλλοτε. Σύμφωνα με μια εκτίμηση τουλάχιστον 40.000 είδη απειλούνται με εξαφάνιση παγκοσμίως. Τα οικοσυστήματα συρρικνώνονται ενώ η ποιότητά τους υποβαθμίζεται. Οι λόγοι είναι πολλοί, οι περισσότεροι όμως σχετίζονται με τις οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου.
Η συνέπεια είναι ότι υποβαθμίζονται οι λειτουργίες των οικοσυστημάτων που παρέχουν στον άνθρωπο τα απαραίτητα για τη διαβίωσή του και φαίνεται ότι θα είναι δύσκολο να διατηρήσουν το ανθρώπινο είδος στις επόμενες γενιές αν δεν αλλάξει κάτι. Από πολλές απόψεις η βιοποικιλότητα είναι περισσότερο κατανοητή κοιτώντας τα πουλιά τα οποία αποτελούν από τους πλέον εντυπωσιακούς οργανισμούς, τουλάχιστον στα μάτια του ανθρώπου. Έχουν καταφέρει να εποικίσουν τις περισσότερες ηπείρους και σχεδόν όλα τα ενδιαιτήματα και τους τύπους βιοτόπων.
Η ικανότητα τους να πετούν τα έκαναν αξιοπρόσεχτα και γι αυτό ίσως είναι τα πλέον μελετημένα είδη της πανίδας παρά το γεγονός ότι δεν είναι από τις πιο ποικίλες κλάσεις. Αριθμούν περίπου 10.000 είδη ενώ, για παράδειγμα, τα έντομα έχουν τουλάχιστον 750.000. Τα περισσότερα από τα είδη των πουλιών κατανέμονται στους τροπικούς και όσο απομακρυνόμαστε προς τους πόλους η ποικιλότητα μειώνεται.